75 jaar vrijheid

Hier worden de verhalen verteld en uitgebeeld van West-Friesland in oorlogs- en bevrijdingstijd. Al gaat een bezoek verder dan dat. “Het moet niet bij een verhaaltje blijven. We willen dat deze periode voor je tot leven komt’’, legt Lars Rustenburg (24) uit Medemblik uit. Lars runt het museum met zijn familie en een groep enthousiaste vrijwilligers. Zijn moeder Sietske houdt zich bezig met de gedetailleerde aan- kleding en zijn vader Robin sleutelt aan de tientallen militaire voertuigen, waarover later meer.

Bij binnenkomst zien we een nagebouwd dorpspleintje zoals dit er toentertijd uit gezien kan hebben. Er is een winkel, woonhuis, drukkerij en geplaveide straat met speeltoestellen en ander kindervertier. Linn en Wim ontmoeten elkaar in het cafeetje. Ze drinken limonade en koffie. Op de bar staat een bord ‘Aanbeveelend’. Tapijtjes liggen op tafel, net als oude kranten en bordspelletjes.

Wim was naar eigen zeggen een ‘nieuwsgierige snotneus’, zo’n 80 jaar geleden. “Ik was zes, zeven jaar en wilde overal vooraan staan.’’ Linn luistert aandachtig als hij vertelt over marcherende Duitsers die dreunden door het dorp, de razzia’s en NSB’ers. Over hoe spannend hij het vond. “Soms gingen we op de weg liggen. Hordes vliegtuigen vlogen er over. Duizenden. En die buffels van voertuigen!

Ik vond het machtig interessant. Maar we wisten natuurlijk dondersgoed dat het oorlog was en dat je een hekel moest hebben aan de Duitsers.’’

Hoe anders is dat nu. Linn kent Duitsland van vakantie en van de toeristen, die haar stadje ’s zomers gezellig bezoeken. Het lelijke woord ‘mof’ zegt haar niets. En vrijheid? Ze haalt licht haar schouders op, als we door de feestzaal lopen. Naast een replica van ‘De Nachtwacht’ (het meesterwerk heeft nog enige tijd gelegen in Medemblik om het te beschermen tegen de bezetter) komt het begrip ‘vrij zijn’ ter sprake. Lars: “Wim heeft de bezetting meegemaakt. Hij wéét wat het is om niet vrij te zijn. 75 jaar later vindt de jeugd het vanzelfsprekend. Maar we vergeten dat 70% van de mensen niet volledig in vrijheid leeft.’’

We werpen een blik in de authentieke cinema, het klaslokaal en de drukkerij. Alles tot in de puntjes verzorgd. In het knusse woonhuis hangt een gemoedelijke koekoeksklok en bezoekers mogen meebreien aan een warme sjaal. “Wat is het hier klein!’’, roept Linn verbaasd. “Mijn slaapkamer is net zo groot als dit hele huis.’’ Op het krappe slaapzoldertje kan ze nauwelijks staan.
Met op de achtergrond muziek van Vera Lynn - in het museum klinkt dagelijks muziek uit die tijd - struint Linn door een berg legeruniformen. Er volgt een verkleedpartij. Nu ze alles gezien denkt te hebben, gaat er nóg een deur open. Een enorme loods komt tevoorschijn, vol militaire voertuigen. Ze zijn onberispelijk en elke motor loopt, de verdienste van Robin en veel lieve vrijwilligers. Waar het ‘civiele’ deel van het museum het dagelijk- se leven uitbeeldt, belicht dit militaire gedeelte het leger, de oorlogsvoering en het strategische werk. Wim kijkt z’n ogen uit. “Wat een buffels hè, Linn!’’, roept hij.